‘We maken onszelf ongelukkig door de manier waarop we denken over geluk en werk’. Deze zin van Menno de Bree, filosoof, intrigeerde me. Hij kreeg zelf ooit een burn-out. Een gemeenschappelijk kenmerk van mensen die in een burn-out terecht komen, meent hij, is de zelfveroordeling dat je onvoldoende in staat bent om met werkdruk of complexiteiten om te gaan.
In onze westerse maatschappij zijn wij geobsedeerd door geluk. Dus, is het je gelukt om een gelukkig mens te zijn? Zo niet, dan faal je. En, hoe komt het dat we ons ‘geluk’ te veel laten afhangen van ‘werk’? Aristoteles had de aanname dat ‘werken alleen maar afleidt van gelukkig zijn’. Nu, eeuwen later, is de heersende opvatting dat het individu gelukkig is als hij zichzelf kan ontplooien vanuit zijn unieke talenten. Het zichtbaar maken van wie jij bent ten opzichte van de massa. De combinatie met het huidige economische denken van ‘nooit genoeg’ is risicovol. We putten onszelf als het ware uit. Alsof het een prestatie wordt om gelukkig te zijn in je werk.
Als ik kijk naar de klanten die bij mij of bij ons in de MooiWerk-trainingen komen met stressklachten en risico op burn-out, dan zijn dat – met nog meer individuele verschillen overigens – vaak harde werkers die hoge eisen aan zichzelf stellen en moeilijk meer kunnen ontspannen. Vaak slimme, wendbare en sterke mensen. Van onschatbare waarde voor organisaties. En, als ze dreigen uit te vallen komt een gevoel van falen om de hoek kijken. Het is ze niet gelukt.
Ik ontmoet jonge ambitieuze mensen van eind twintig/begin dertig. Eerste baan, net leidinggevende en vader of moeder geworden. Lopen stuk op te hard werken, niet kunnen stoppen met het voldoen aan verwachtingen. Wanneer is het goed (genoeg)? Werken met hun kracht, daar waar ze zo op beloond worden. Ook ietsje ouder, vaak veertigers, midlife. Mogen geen leerling van het leven meer zijn. Voor je 40e ben je nog een belofte, daarna moet je er zijn. En, vijftigers, die vastlopen en zoeken naar nieuwe zingeving.
Met al deze mensen reis ik een stukje mee als ze op hun kwetsbaarst zijn. Als ze (even) niet meer kunnen presteren, wie zijn ze dan? Gevoelens van schuld, schaamte, verdriet en ook opluchting spelen in het begin een rol. Als mensen leren milder naar zichzelf te kijken, hun conditioneringen te zien en de moed te tonen om het anders te doen, ben ik blij en dankbaar.
Ik pleit ervoor dat wij coaches, trainers, begeleiders van mensen in organisaties goed blijven kijken naar de onderliggende problematiek bij stress en burn-out. Het is immers niet alleen een individueel probleem. Laten we zelf kritisch zijn op de cultureel dominante gedachte dat ‘een goed mens’ ‘een geslaagd mens’ is in werk en leven. En, laten we steeds opnieuw beseffen dat kwetsbaarheden, beperkingen en emoties ons mens maken.
Karin Seisveld
Laura Grob en ik verzorgen regelmatig vanuit MooiWerk een training Leidinggeven op de grens; ontspannen sturen onder hoge druk, met inzicht in je (on)bewuste opvattingen als leidinggevende die je in de ‘greep’ van stress en ‘oud gedrag’ houden. In deze training leer je jezelf op verrassende wijze kennen vanuit ‘je persoonlijke functioneren onder voortdurende hoge werkdruk in je sturende rol’.
Stilstaan bij verleden, heden en toekomst, mentaal, spiritueel, emotioneel en fysiek. En vooral hoe jij de dingen deed voordat je deze training volgde en nu verrassend prettig niet meer doet.